Bệnh á sừng

Á sừng là một trong những bệnh da liễu phổ biến hiện nay với những triệu chứng khó chịu tại các đầu ngón tay, ngón chân và da đầu. Bệnh không chỉ khiến người bệnh khó chịu mà nếu chủ quan, không điều trị hoặc để bệnh kéo dài có thể gây ra hoại tử da, thậm chí nhiễm trùng máu. Bài viết hôm nay sẽ cung cấp đến bạn những thông tin tổng quan nhất về bệnh á sừng từ triệu chứng, nguyên nhân, cách điều trị cũng như các phòng tránh để bệnh được kiểm soát, đẩy lùi.

Theo Thầy thuốc Ưu tú, bác sĩ CKII Lê Phương – chuyên gia da liễu có hơn 40 năm kinh nghiệm điều trị bệnh: Bệnh á sừng (tên tiếng Anh: Dermatitis plantaris sicca) là một dạng của viêm da cơ địa. Là trạng thái lớp sừng đang diễn ra quá trình chuyển hóa, chưa hoàn thiện, vẫn còn nhân.  Lớp sừng chuyển hóa dang dở này được gọi là lớp sừng bở, sừng non, sừng tạp, sừng kém chất lượng.

Bệnh được đặc trưng bởi các triệu chứng như da khô, nứt nẻ và bong ra thành từng mảng. Bệnh có xu hướng khởi phát vào mùa đông khi nhiệt độ thấp, trời hanh khô hoặc làm việc trong môi trường nhiệt độ và độ ẩm thấp.

Theo bác sĩ Lê Phương, chứng bệnh này không liên quan và cũng không phải do các loại vi khuẩn hoặc virus gây nên. Bởi vậy mà bệnh không có khả năng lây nhiễm từ người này sang người khác qua việc tiếp xúc trực tiếp. Tuy nhiên, bệnh lại liên quan đến yếu tố di truyền nên có thể di truyền cho con cái.

Á sừng có thể khởi phát ở mọi vị trí trên cơ thể nếu có điều kiện thuận lợi ví dụ như á sừng ở tay, á sừng ở đầu. Tuy nhiên, các triệu chứng bệnh thường xuất hiện ở các vị trí như:

• Á sừng ở tay: Đây là vị trí dễ bị ảnh hưởng nhất bởi thường xuyên tiếp xúc với tác nhân gây bệnh như hóa chất, xà phòng, mỹ phẩm... Lúc này tổn thương thường ở khắp bàn tay, đặc biệt là ngón tay, lòng bàn tay gây khô, nứt nẻ và đau đớn.
• Á sừng ở chân: Ngón chân, gót chân là vị trí với các biểu hiện á sừng rõ nhất như da nứt nẻ, tróc vảy, mùa đông có thể nứt toác, rớm máu...
• Á sừng ở da đầu: Dạng á sừng này ít phổ biến hơn so với ở chân và tay với các triệu chứng như da đầu xuất hiện vảy trắng, bong tróc, rất ngứa, gây đau nhức cho người bệnh.

Như vậy, xuất hiện ở vị trí nào thì người bệnh đều cảm nhận được sự khó chịu của chứng bệnh này, đặc biệt là khi vào thời tiết hanh khô thì các triệu chứng bệnh thường có xu hướng nghiêm trọng hơn.

Cũng giống như nhiều bệnh da liễu khác, cho đến nay y học hiện đại vẫn chưa xác định cụ thể nguyên nhân gây ra bệnh á sừng là gì. Tuy nhiên, đã có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng có một số yếu tố có khả năng khiến bệnh khởi phát cũng như nếu tiếp xúc sẽ làm bệnh trở nên trầm trọng hơn, cụ thể:

• Di truyền: Có khoảng 45% người bệnh á sừng có nguyên nhân do di truyền. Tỉ lệ này sẽ cao hơn nếu trong gia đình có cả cha lẫn mẹ bị bệnh á sừng trước đó.
• Do thời tiết: Thời tiết hanh khô, nhiệt độ xuống thấp sẽ khiến cho da bị khô, mất nước khiến quá trình sừng hóa tăng lên, hình thành á sừng.
• Tiếp xúc với các loại hóa chất: Chất tẩy rửa, nước tẩy quần áo, mỹ phẩm, dung dịch tẩy rửa nhà vệ sinh... khi tiếp xúc thường sẽ ảnh hưởng đến làn da, tăng nguy cơ gây bệnh.
• Thiếu chất dinh dưỡng: Thiếu hụt các vitamin, đặc biệt là vitamin A, D, C, E... sẽ khiến chức năng da bị suy yếu, dễ mắc bệnh ngoài da, trong đó có á sừng.
• Nội tiết tố thay đổi: Á sừng dễ khởi phát ở những đối tượng tuổi dậy thì, đang mang thai, sản phụ, phụ nữ thời kỳ mãn kinh...

Để sớm ngăn ngừa bệnh không tái phát và chữa dứt điểm được bệnh bạn cần nhận biết triệu chứng và điều trị bệnh càng sớm càng tốt. Bởi một khi bệnh chuyển sang giai đoạn mãn tính, giai đoạn sừng hóa, niken hóa sẽ gây ra rất nhiều khó khăn trong công tác điều trị.

Theo đó, bạn hãy lưu ý những triệu chứng bệnh á sừng điển hình sau đây để chủ động trong thăm khám và điều trị:

• Da khô, nứt nẻ: Do quá trình chuyển chưa hoàn thiện khiến da trở nên khô, dày sừng, kèm với đó là hiện tượng đỏ, sưng tấy. Mặt khác, do da yếu, tạo sừng nên rất dễ bị bong tróc, nứt nẻ và hình thành các đường rãnh nông hoặc sâu ở trên da rất rõ nét.
• Cảm giác ngứa ngáy: Người bị á sừng sẽ xuất hiện cảm giác ngứa ngáy tại vùng da bị tổn thương. Nếu dùng tay gãi mạnh vùng da này sẽ bị ửng đỏ, chảy máu, đây là điều kiện thuận lợi để các loại vi khuẩn xâm nhập.
• Bong tróc da từng mảng lớn nhỏ: Một khi da khô ráp trong thời gian dài sẽ dẫn đến việc hình thành nên các mảng da thừa. Lúc này lớp sừng này sẽ tạo ra các vảy màu trắng xù xì và bong tróc.
• Chảy máu: Da bị khô, bong tróc, nứt nẻ, đặc biệt là vết nứt sâu cộng với hành động gãi mạnh của bạn có thể làm cho da bị chảy máu kèm cảm giác đau nhức.
• Xuất hiện mụn nước: Khi á sừng bước sang giai đoạn nặng vùng da bị bệnh có thể xuất hiện các nốt mụn nhỏ li ti. Các mụn này có đặc điểm là dễ vỡ và khi vỡ ra lại rất ngứa ngáy.
• Mất ngủ thường xuyên, mệt mỏi: Người bệnh thường xuyên bị mất ngủ, mệt mỏi do các triệu chứng ngứa ngáy, nứt nẻ, bong tróc nghiêm trọng hoặc sau khi tiếp xúc với hóa chất.

Á sừng cũng là một bệnh da liễu với các biểu hiện bên ngoài da đặc trưng, nếu được điều trị kịp thời, đúng phương pháp thì á sừng sẽ được giải quyết và không gây ra bất cứ nguy hiểm nào đến sức khỏe của bạn.

Tuy nhiên, bệnh sẽ gây ra những hệ lụy tới sức khỏe của bạn nếu không khắc phục một cách triệt để và nghiêm túc. Bởi theo các bác sĩ chuyên khoa, so với một số bệnh lý da liễu khác thì á sừng nếu chủ quan không chỉ gây ra triệu chứng khó chịu ảnh hưởng đến sinh hoạt, thẩm mỹ mà nó còn gây ra biến chứng chứng nguy hiểm.

Một số biến chứng của á sừng mà các bác sĩ chuyên khoa chỉ ra đó là:

• Suy giảm chức năng bảo vệ da: Nếu á sừng không được điều trị tốt, lớp da bong tróc thường xuyên sẽ dẫn đến suy yếu, chức năng bảo vệ của da cũng vì đó mà trở nên yếu hơn.
• Tăng nguy cơ bội nhiễm, hoại tử da: Gãi ngứa với lực quá mạnh sẽ khiến da bị tổn thương, trầy xước tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và phát triển. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây hoại tử da.
• Nhiễm trùng máu: Nếu các vi khuẩn xâm nhập thông qua các vết trầy xước, tổn thương da chúng sẽ đi sâu vào mạch máu gây nhiễm trùng máu.

Thậm chí còn viêm nhiễm tại các cơ quan quan trọng như màng khớp, màng tim, tăng nguy cơ mắc bệnh như: Viêm tủy xương, bệnh tim mạch, bại liệt, biến dạng khớp...

Có thể thấy rằng, điều trị á sừng càng sớm bấy nhiêu giúp bạn ngăn ngừa được các biến chứng mà bệnh có thể gây ra. Tuy nhiên, bệnh á sừng và cách điều trị như thế nào sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ của bệnh.

Vì vậy, bạn tuyệt đối không được tự ý mua thuốc và áp dụng các phương pháp chữa trị một cách tự ý. Dù cho mẹo dân gian hay thuốc Tây y đều cần được tư vấn cẩn thận từ bác sĩ để không xảy ra những tác dụng ngoài ý muốn.

Và để khắc phục cũng như loại bỏ các triệu chứng của chứng bệnh này bạn có thể áp dụng một một số các phương pháp sau:

Giảm triệu chứng hiệu quả từ bài thuốc dân gian

Những bài thuốc dân gian là phương pháp được ông bà ta sử dụng từ rất lâu, đến nay nó vẫn còn giá trị và hiệu quả trong chữa trị bệnh. Đây là những cách chữa từ các nguyên liệu sẵn có trong gia đình, rất dễ kiếm. Cụ thể:

• Lá lốt: Rửa sạch một nắm lá lốt sau đó đun sôi với 1 lít nước, thêm một ít muối hạt. Để nước bớt nóng rồi dùng để ngâm chân tay từ 3-5 phút. Hay bạn có thể sắc lá lốt lấy nước uống mỗi ngày hoặc giã nhỏ lá lốt rồi dùng đắp trực tiếp lên vùng da bị bệnh.

• Lá trầu không: Lấy một nắm trầu không, rửa sạch sau đó vò nát, đun sôi với nước và một vài hạt muối trắng. Dùng nước lá trầu để ngâm rửa vùng da bị á sừng.
• Cây vòi voi chữa á sừng: Lấy một nắm lá vòi voi tươi, rửa sạch, giã nhuyễn với một ít muối. Vệ sinh da sạch sẽ rồi dùng gạc bọc lại đắp lên da để qua đêm.
• Dầu dừa: Vệ sinh vùng da bị á sừng, sau đó bạn lấy một ít dầu dừa, massage nhẹ nhàng 10-15 phút, mỗi ngày thực hiện 1 lần trước lúc đi ngủ.
• Sử dụng cây sài đất, rau răm: Bạn lấy một nắm lá sài đất cùng một nắm rau răm, rửa sạch rồi giã nhuyễn, sau đó đắp lên vùng da á sừng khoảng 30 phút.

Các phương pháp này với nguồn gốc thiên nhiên nên đảm bảo an toàn cho người sử dụng. Tuy nhiên, mẹo dân gian chỉ giúp bạn khắc phục một phần nào đó triệu chứng bệnh chứ không thể điều trị tận gốc. Hơn nữa, chỉ nên áp dụng cho những trường hợp bệnh nhẹ, mới khởi phát.

Chữa bệnh á sừng bằng thuốc Tây

Hầu hết các thuốc Tây y dùng trong điều trị bệnh da liễu là thuốc uống hoặc thuốc bôi, kể cả á sừng cũng vậy. Tùy thuộc vào cơ tình trạng bệnh của mỗi người và nguyên nhân mà bác sĩ sẽ kê đơn thuốc chữa á sừng khác nhau gồm các thuốc như:

• Các loại kem bôi dưỡng ẩm, thuốc bôi dưỡng ẩm để giảm đi tình trạng khô rát, ngứa ngáy tại chỗ cho người bệnh.
• Thuốc bôi corticoid giúp giảm ngứa ngáy, bong tróc và giảm viêm nhiễm.
• Các thuốc bôi bạt sừng chứa acid salicylic có công dụng chống viêm nhiễm, giảm ngứa và bong tróc da.
• Thuốc kháng histamin: Giúp giảm ngứa ngáy khó chịu cho người bệnh.
• Sử dụng thuốc kháng sinh dạng bôi tại chỗ hoặc dạng uống nếu như vùng da á sừng xuất hiện tình trạng nhiễm trùng.
• Dùng thuốc corticoid theo đường uống hoặc tiêm nếu bệnh trở nặng.
• Hoặc có thể sử dụng kết hợp một số loại vitamin như vitamin A, C, E... với mục đích bổ sung các dưỡng chất cần thiết cho da.

Thuốc Tây y chữa á sừng hiện có nhiều trên thị trường, nhất là những thuốc dạng bôi. Nhưng để đảm bảo an toàn, đúng người đúng bệnh bạn tuyệt đối không được tự ý mua thuốc về dùng.

Đặc biệt thuốc Tây y tuy cho tác dụng nhanh nhưng lại tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ, nhất là thuốc chứa corticoid, thuốc kháng sinh như teo da, mỏng da... nếu lạm dụng.

Chữa á sừng bằng Đông y an toàn

Đông y cho rằng, á sừng khởi phát là do cơ địa nóng, máu phong nên ngứa nhiều. Theo đó, nguyên tắc điều trị bệnh của Đông y sẽ bao gồm 3 yếu tố thanh nhiệt, trừ phong, giải độc, đồng thời bổ gan thận, tăng cường sức đề kháng, khôi phục lại sự cân bằng nội tiết tố.

Đông y với các thành phần thuốc 100% thảo dược thiên nhiên luôn đảm bảo an toàn và hạn chế tối đa tác dụng phụ đối với người bệnh. Tuy nhiên, không phải vì thế mà bạn có thể tự bốc thuốc về điều trị mà cần phải được thăm khám cẩn thận và dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ Đông y.

Một số vị thuốc được các bác sĩ Đông y sử dụng trong điều trị chứng bệnh á sừng có thể kể đến như: Ké đầu ngựa, sinh địa, đại hoàng, hà thủ ô... Những vị thuốc này không chỉ có tác dụng điều trị triệu chứng mà còn tiêu diệt căn nguyên gây bệnh, nhờ đó mang đến hiệu quả điều trị toàn diện, ngăn ngừa bệnh tái phát.

Hiệu quả là vậy nhưng bạn cũng nên nhớ rằng phải kiên trì dùng thuốc Đông y mới có thể mang lại kết quả vì thuốc tác dụng tương đối chậm. Hơn nữa, hiệu quả sẽ phụ thuộc nhiều vào cơ địa cũng như mức độ bệnh, diện tích viêm nhiễm của mỗi người.

Một chế độ ăn phù hợp sẽ giúp người bệnh sớm cải thiện tình trạng bệnh, ngăn ngừa bệnh tái phát và ngược lại. Chính vì vậy, khi mắc á sừng hoặc trong thời gian điều trị bạn cần lưu ý nên và không nên ăn những thực phẩm, đồ uống sau đây:

• Người bệnh nên ăn các loại rau xanh, trái cây, củ quả để cung cấp các loại vitamin cần thiết cho cơ thể và làn da.
• Bổ sung những thực phẩm giàu omega-3 như các loại cá béo, dầu hạt lanh.., ngũ cốc để chống viêm và nhiễm trùng.
• Bổ sung đầy đủ lượng nước cho cơ thể để làn da được duy trì độ ẩm, tăng sự đàn hồi.

Bên cạnh những thực phẩm nên bổ sung thì người bệnh cũng chú ý tránh hoặc tạm thời loại bỏ các thực phẩm sau ra khỏi thực đơn để hỗ trợ điều trị bệnh:

• Không nên ăn những thực phẩm cay, nóng sẽ khiến cho triệu chứng bệnh nghiêm trọng hơn.
• Tránh những thực phẩm dễ gây ra phản ứng dị ứng cho cơ thể như đậu phộng, hải sản, trứng sữa…
• Không uống bia, rượu hoặc những đồ uống có cồn trong thời gian bị bệnh. Ngoài ra, những đồ uống chứa chất kích thích như cà phê bạn cũng nên hạn chế sử dụng.

Phòng tránh á sừng từ đầu chính là cách bạn bảo vệ sức khỏe, bởi những triệu chứng bệnh gây ra sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sinh hoạt, cuộc sống và thẩm mỹ của bạn. Chính vì bạn hãy phòng bệnh bằng những cách sau đây:

• Vệ sinh thân thể sạch sẽ, giữ cho tay chân luôn khô thoáng, không tiếp xúc quá lâu với nước, đặc biệt là nước bẩn, bùn đất.
• Cần hạn chế một cách tối đa việc tiếp xúc với những chất hóa học và chất tẩy rửa. Nếu bắt buộc phải tiếp xúc thì bạn chần sử dụng vật dụng bảo vệ cá nhân như khẩu trang, tất chân, bao tay, quần áo dài tay…;
• Tăng cường bổ sung những thực phẩm giàu vitamin E, vitamin C, beta-caroten, chất xơ… để tăng cường sức đề kháng, làm chậm quá trình lão hóa da, đồng thời cải thiện tình trạng da khi bị lở loét…;
• Sử dụng các vật dụng cá nhân cần thiết khi đi ra ngoài, nhất là vào trời lạnh bởi á sừng thường khởi phát khi thời tiết hanh khô, nhiệt độ thấp như mùa đông;
• Biết cân bằng giữa công việc và cuộc sống để tránh tình trạng căng thẳng, mệt mỏi quá mức.
• Khi có những bất thường về da bạn cần đi thăm khám để sớm phát hiện bệnh, khắc phục kịp thời.